🔮👳🏾‍♂️Od Tolkiena do Bin Ladena

🤖⌨️ Porady dotyczące kodowania z AI

Marcin Uszyński

and

Jakub Norkiewicz

Mar 29, 2025

Możesz nas słuchać także na Apple Podcast i Spotify.

🎯W DZISIEJSZYM WYDANIU

🎓 AI od zera do zrozumienia: 🔮👳🏾‍♂️ Od Tolkiena do Bin Ladena - czym jest Palantir? Kim jest Alex Karp?
🛠 AI w praktyce: 🤖⌨️ Porady dotyczące kodowania z AI
🥡 AI na Wynos:
📹 “Anatomia AI” nowy polski kanał na YT
🤓 Bill Gates wskazuje na trzy zawody, które mają przetrwać rewolucję AI
⌨️ Sam Altman o pracy programistów:
💃 AI zastąpi modelki?
👨🏻‍🏫 Microsoft szkoli ze sztucznej inteligencji
🗺 Droga do specjalizacji AI - jak zacząć?
📰 To pierwsza taka gazeta na świecie. Gazeta stworzona przez AI.
🧶 Czy nowy model OpenAI rozwiąże labirynt?
🎨 OpenAI skopiowała Ghibli ku rozpaczy Hayao Miyazakiego?
🤝 xAI kupił platformę X
🧠 Czy sztuczna inteligencja odbierze pracę psychoterapeutom?
👷🏻‍♂️ Praca inżyniera z AI. Co musi wiedzieć?
💸 AI kryptowaluty, czy warto inwestować?
☔️ Prognozy pogody w Radio Gdańsk przygotowuje AI.
🎓 AI zmusza nas do… uczenia się.
📚 Rekomendowana Biblioteka:
- "The Technological Republic" (fragment książki)
- Palantir vision explained - wideo

Pamiętacie jak tuż przed Bożym Narodzeniem pisałem o Palmerze Luckey’u i arsenale Anduril? Czas na kontynuację wątku, bo opowiemy o jednej z najbardziej innowacyjnych firm na świecie w branży obronności - Palantir oraz o jej twórcy, ekscentrycznym miliarderze - Alexandrze Karpie.

🔮

W świecie Tolkiena palantíri to tajemnicze, kuliste kamienie widzenia, stworzone przez elfy. Tłumacząc dosłownie, palantír to "ten, który widzi daleko" albo "dalekowidzący". W Śródziemiu palantíri były narzędziami o ogromnej mocy - pozwalały używającemu ich zobaczyć wydarzenia, miejsca i ludzi oddalonych o setki kilometrów, a czasem nawet zajrzeć w przeszłość. Były jednak ograniczone - pokazywały tylko to, co znajdowało się w zasięgu danego kamienia lub innego połączonego z nim palantíra, a interpretacja obrazu zależała od woli i umiejętności patrzącego. Co istotne, kamienie mogły być użyte do manipulacji i dezinformacji, jak w przypadku Sarumana, który został zwiedziony przez Saurona, używającego palantíra z Minas Morgul.

Władza nad palantírami wymagała wiedzy i siły umysłu, a ich użycie niosło ryzyko – mogły ujawnić zbyt wiele lub wprowadzić w błąd. W Władcy Pierścieni widzimy ich działanie np. w scenie, gdy Pippin spogląda w kamień i zostaje przytłoczony wizją Saurona, co niemal zdradza plany Drużyny Pierścienia.

Ta nazwa była inspiracją dla twórców…

Palantir Technologies

Kamienie widzenia z "Władcy Pierścieni" J.R.R. Tolkiena, umożliwiały komunikację i obserwację na odległość, ale z ograniczeniem dostępu do tego, co nie powinno być widoczne. To metafora misji Palantir - umożliwienie analizy danych przy jednoczesnej ochronie prywatności.

W odróżnieniu od tradycyjnego “data mining” (wydobywania danych za pomocą algorytmów na dużych zbiorach), Palantir stosuje podejście oparte na "predicate-based search" (wyszukiwanie oparte na przesłankach). Umożliwia to precyzyjne identyfikowanie wzorców (np. terrorystów) bez naruszania prywatności niewinnych osób. To coś jak znajdowanie igły w stogu siana - czyli wykrywanie zagrożenia w nieograniczonej przestrzeni mylących trop informacji i wątków nieistotnych.

Palantír jest symbolem zarówno dalekowzroczności, jak i potencjalnego niebezpieczeństwa związanego z nadmiarem informacji lub ich niewłaściwą interpretacją. Nazwa firmy Palantir Technologies koresponduje z literackim pierwowzorem niemal w każdym aspekcie.

Wszechwiedzę – zdolność do widzenia tego, co ukryte lub odległe.
Dwuznaczność – moc zależna od intencji i umiejętności użytkownika.
Sieć powiązań – kamienie działały w systemie, komunikując się między sobą, co wymagało koordynacji, tak jak systemy Palantir Technologies.

🔮

Firma została założona w 2003 roku w Palo Alto w Kalifornii. Palantir tworzy zaawansowane narzędzia, które służą do integracji, wizualizacji i analizy danych pochodzących z różnych źródeł – od dokumentów i zdjęć po dane operacyjne i finansowe. Głównymi klientami firmy są agencje rządowe USA, takie jak CIA, FBI czy Departament Obrony, ale Palantir współpracuje także z sektorem prywatnym, m.in. bankami i korporacjami.

Palantir jednak zyskał rozgłos dzięki swojej roli w operacjach wywiadowczych - to oni mieli wytropić Osamę Bin Ladena (czyżby zerknął w Palantir jak Pippin? 👆🏻) Zresztą ataki z 11 września 2001 roku stoją u podstaw założenia firmy, która przez lata była na misji, aby wypełnić swoją agendę.

Palantir Technologies intensywnie wykorzystuje sztuczną inteligencję jako kluczowy element swoich produktów i usług, co czyni ją jedną z wiodących firm w dziedzinie analityki danych wspartej AI. Firma integruje zaawansowane technologie AI, w tym uczenie maszynowe i modele językowe, aby dostarczać rozwiązania, które umożliwiają organizacjom rządowym i komercyjnym przetwarzanie ogromnych ilości danych, podejmowanie decyzji w czasie rzeczywistym oraz optymalizację operacji.

Głównym produktem Palantira związanym z AI jest Palantir Artificial Intelligence Platform (AIP), wprowadzona w ostatnich latach, która pozwala na szybkie wdrożenie i dostosowanie modeli AI do ich specyficznych potrzeb. AIP umożliwia integrację dużych modeli językowych z danymi wewnętrznymi organizacji, co pozwala na generowanie wniosków, automatyzację procesów i tworzenie aplikacji bez konieczności udostępniania wrażliwych danych zewnętrznym podmiotom. To szczególnie istotne dla klientów rządowych, takich jak Departament Obrony USA, gdzie bezpieczeństwo i prywatność danych są priorytetem. AIP wspiera również tzw. "human-AI collaboration", gdzie ludzie i AI współpracują w ramach zdefiniowanych procesów, a systemy są projektowane tak, by wspierać decyzje operacyjne, a nie tylko dostarczać abstrakcyjne analizy.

Palantir wykorzystuje AI w swoich flagowych platformach, takich jak:

Palantir Gotham: skierowana głównie do sektora rządowego i wywiadowczego, używa AI do analizy danych wywiadowczych, wykrywania wzorców i wspomagania operacji militarnych. Przykładem jest wsparcie w analizie danych satelitarnych czy śledzenie działań terrorystycznych.
Palantir Foundry: platforma dla sektora komercyjnego i publicznego, która integruje dane z różnych źródeł, a dzięki AI pozwala na predykcję, optymalizację łańcuchów dostaw czy zarządzanie kryzysowe. Co ciekawe ten system wykorzystuje Ministerstwo Cyfryzacji Ukrainy. Palantir dostarcza naszemu sąsiadowi oprogramowanie do wspierającego zarządzenie krajem w stanie wojennym. Foundry służy do analizy danych dotyczących infrastruktury, logistyki i potrzeb humanitarnych, pomagając w koordynacji działań rekonstrukcyjnych.
Palantir Apollo: wspiera autonomiczne wdrożenia oprogramowania, w tym modeli AI, na różnych infrastrukturach, co przyspiesza ich działanie w środowiskach produkcyjnych.

Firma skupia się na "operacyjnej AI", która ma konkretne zastosowania w świecie rzeczywistym. Przykładem jest system TITAN (Tactical Intelligence Targeting Access Node), dostarczony armii USA w 2025 roku, który wykorzystuje AI do analizy danych z czujników kosmicznych i wspiera żołnierzy w precyzyjnym namierzaniu celów na polu walki.

Palantir wyróżnia się także podejściem do bezpieczeństwa: ich rozwiązania są dostosowane do pracy w środowiskach o wysokim poziomie tajności, co potwierdzają partnerstwa, takie jak to z Anthropic i AWS, które w 2024 roku umożliwiło wdrożenie modeli Claude w klasyfikowanych środowiskach rządowych USA.

AI w Palantirze to nie tylko technologia, ale fundament ich strategii biznesowej, który napędza wzrost przychodów (np. 30% rok do roku w III kwartale 2024) i umacnia pozycję firmy jako lidera w analizie danych i transformacji cyfrowej. Alex Karp, CEO Palantira, nazywa to "rewolucją AI napędzaną przez USA", wskazując na rosnący podział między tymi, którzy wykorzystują AI, a tymi, którzy tego nie robią.

👓 Alex Karp i partnerzy

A dokładnie Alexander Caedmon Karp, jest współzałożycielem i dyrektorem generalnym Palantir Technologies. Urodził się 2 października 1967 roku w Nowym Jorku, a wychował w Filadelfii. Ma nietypowe wykształcenie jak na lidera firmy technologicznej – ukończył filozofię na Haverford College, zdobył tytuł doktora nauk prawnych na Uniwersytecie Stanforda oraz doktorat z teorii społecznej na Uniwersytecie Johanna Wolfganga Goethego we Frankfurcie. Przed założeniem Palantira zarządzał funduszem inwestycyjnym Caedmon Group w Londynie.

Karp jest znany z ekscentrycznego stylu przywództwa, otwarcie wyrażanych poglądów na temat etyki danych i technologii oraz prozachodniej postawy, podkreślając, że Palantir wspiera wartości liberalnej demokracji. W 2025 roku jego majątek szacowany jest na ponad 10 miliardów dolarów, co plasuje go wśród najbogatszych ludzi na świecie według rankingów takich jak Forbes.

Karp jest frontmanem, ale nie pracuje w pojedynkę. Warto wspomnieć, że Palantir to także Peter Thiel. To znany przedsiębiorca i inwestor, który wcześniej współtworzył PayPal i był jednym z pierwszych inwestorów Facebooka. Thiel, który poznał Karpa na Stanfordzie, wniósł do firmy wizję i kapitał. Kolejnym współzałożycielem jest Stephen Cohen, współpracownik Thiela z czasów PayPala, który odegrał istotną rolę w rozwoju technologicznym firmy. Do grona założycieli zalicza się także Joe Lonsdale i Nathan Gettings, choć ich zaangażowanie w późniejszych latach zmalało. Karp, Thiel i Cohen pozostają jednak głównymi twarzami Palantira, kontrolując firmę.

Zgodzę się z komentarzem pod filmem: “This is personal for bro. Alex needs 5 hours on Joe Rogan to let it all out.”

Na pomysł napisania tej treści wpadłem oglądając to wideo właśnie. To co tu mówi Karp jest intrygujące i kontrowersyjne zarazem, ale w każdym razie warte wysłuchania. Sięgnąłem do tego wideo, bo Karp opowiada w nim na temat swojej nowej książki "The Technological Republic", którą zapowiadałem tutaj w kilku wydaniach wstecz. W rozmowie dzieli się swoimi poglądami na temat współczesnego świata, technologii i roli Zachodu. Mnie bardzo interesuje takie szersze spojrzenie, ponieważ uważam, że świat wynika z siebie wzajemnie, funkcjonuje w splocie dziedzin, poglądów, nigdy osobno, a sama technologia jest wynikiem ideologicznej myśli, a nie tylko technicznych możliwości i umiejętności. Co wybrzmiewa z tego wywiadu?

Krytyka edukacji i postrzegania świata
Karp stwierdza, że wszystko, czego ludzie uczą się w szkołach o świecie, jest "intelektualnie niepoprawne". Uważa, że tradycyjne podejście do edukacji i narracje establishmentu nie przystają do rzeczywistości, zwłaszcza w kontekście szybkiego rozwoju technologii i zmian geopolitycznych.
Rola technologii i Palantira
Podkreśla, że Palantir odgrywa kluczową rolę w umożliwianiu Zachodowi utrzymania przewagi technologicznej. Twierdzi, że firma dostarcza narzędzia, które pozwalają lepiej rozumieć i reagować na złożone problemy, takie jak bezpieczeństwo narodowe czy zarządzanie danymi, co jest niezbędne w obliczu globalnej konkurencji.
Zachód w kryzysie
Karp wyraża opinię, że Zachód "przegrał", w szczególnie w kwestii innowacyjności i zdolności do szybkiego działania. Sugeruje, że potrzebna jest nowa filozofia i podejście, które jego książka ma na celu zarysować – coś, co nazywa "technologiczną republiką".
Przyszłość i AI
Mówi o znaczeniu sztucznej inteligencji i jej wpływie na społeczeństwo. Palantir, według Karpa, jest liderem w wykorzystywaniu AI nie tylko do analizy danych, ale także do tworzenia praktycznych, operacyjnych rozwiązań, które dają realną przewagę użytkownikom – zarówno rządom, jak i firmom.
Filozofia i etyka
Karp, z wykształcenia filozof, porusza też kwestie etyczne związane z technologią. Podkreśla, że Palantir nie unika trudnych wyborów – np. współpracy z rządem USA w kontrowersyjnych projektach – argumentując, że ktoś musi "wykonać brudną robotę", by chronić wartości demokratyczne.

I choć brzmi to jak marketing, to te diagnozy nie są wcale nietrafione. Jak ta o vibe Doliny Krzemowej, którą Karp dosłownie chłosta.

“Mają płytkie ambicje. Spędzili lata prosperity rewolucji w Dolinie Krzemowej na udoskonalaniu dostawy kurczaka i pizzy do domu. Lepiej niech dorosną.“

albo…

“Świat stoi w obliczu bardzo realnych kryzysów, a mimo to wielu skupia się na tym, czy treści generowane przez AI mogą kogoś urazić”.

Chętnie zastanowię się nad nimi w kolejnych wydaniach, ale już po przeczytaniu tej książki, która wciąż jeszcze nie ma polskiego wydawcy.

Niżej - w sekcji bibliotecznej - fragment książki 👇🏻

Stawiane przez autora tezy rozumiem u ich podstaw, ale nie wiem jednak czy potrafię przekonać się do samego Karpa. Ta postać jawi mi się jako nieprzejednany amerykański patriota, a osobiście takich postaw nie postrzegam hollywoodzko, a raczej jako zagrożenie. Mniejsza jednak o to, bo jest pewna charyzma w Alexandrze i szczególnie spodobała mi się jedna z jego odpowiedzi z 2008 roku, gdy opowiadał o swoim wykształceniu:

“Zdobyłem doktorat z neoklasycznej filozofii społecznej, co jest wymyślnym sposobem na powiedzenie, że to szybka droga do bezrobocia i z pewnością do bycia najlepiej wykształconą, ale najmniej zarabiającą osobą na planecie.
Dlaczego to zrobiłem? Cóż, z tego samego powodu, dla którego zaangażowałem się w założenie Palantir. Z pasji.”

🔗 Palantir Technologies - przejrzy ofertę jednej z najbardziej innowacyjnych firm trwającej rewolucji

Tym razem jednak pasja uczyniła z niego miliardera i innowatora. To kolejny przykład, dlaczego warto być na misji i kierować się sercem.

@MarcinUszyński

PS. 1 A propos Tolkiena… i Ghibli.

102 zdjęcia z trailera “Władcy Pierścieni” przerobione na Ghibli style w Sora

Sora animowana w Kling_ai i Luma

+ Reedycja sync

🤖⌨️ Porady dotyczące kodowania z AI

Jakiś czas temu zobowiązałem się ( 👋🏻 tu Kuba Norkiewicz) podzielić refleksjami o kodowaniu z pomocą AI.

Jednak zamiast publikować przedwczesne wnioski, postanowiłem dogłębnie przetestować różne podejścia w rzeczywistych projektach.

Dzięki tym doświadczeniom wypracowałem własną, sprawdzoną metodologię współpracy z AI podczas programowania, którą chcę się dziś z Tobą podzielić.

Mój sposób opisałem tutaj: Kodowanie z AI 🤖⌨️

PS. W tekście udostępniłem link do mojego projektu, żeby nie wyjść na takiego, który głosi teorie, a nie sprawdził w praktyce 🙃

🥡 AI na Wynos - nowości AI

📹 “Anatomia AI” - kanał na YT Leszka Bukowskiego - oglądaj

🤓 Bill Gates wskazuje na trzy zawody, które mają przetrwać rewolucję AI - czytaj

⌨️ Sam Altman o pracy programistów: “Prawdopodobnie w 2025 roku my, jak i inne firmy, będziemy mieli sztuczną inteligencję pełniącą rolę inżyniera średniego szczebla, który potrafi pisać kod. Początkowo będzie to kosztowne, ale…” - czytaj dalej

💃 Znana marka odzieżowa, znana z polskich centrów handlowych postawi na AI modelki, aby prezentować swoje produkty - czytaj

👨🏻‍🏫 Microsoft szkoli ze sztucznej inteligencji - czytaj

🗺 Droga do specjalizacji AI - jak zacząć? - czytaj

📰 To pierwsza taka gazeta na świecie. Gazeta stworzona przez AI - czytaj

🧶 Czy nowy model OpenAI rozwiąże labirynt? - zobacz

🎨 OpenAI skopiowała Ghibli ku rozpaczy Hayao Miyazakiego? - czytaj opinię

🤝 xAI kupił platformę X - czytaj

🧠 Czy sztuczna inteligencja odbierze pracę psychoterapeutom? - czytaj

👷🏻‍♂️ Praca inżyniera z AI. Co musi wiedzieć? - czytaj

💸 AI kryptowaluty, czy warto inwestować? - czytaj

☔️ Prognozy pogody w Radio Gdańsk przygotowuje AI - czytaj

🎓 AI zmusza nas do… uczenia się - czytaj

📬 Czytałeś/-aś wydanie z 26.03? Treść “🚀 50 pomysłów na aplikację AI w 50 dni” trafiła na Twój mail w minioną środę. Sprawdź skrzynkę.

Fragment omawianej dziś książki “The Technological Republic" - tutaj
Opis wydawcy:
“Dawno, dawno temu, najwybitniejsze umysły inżynieryjne współpracowały z rządem, aby rozwijać technologie zmieniające świat. Ich wysiłki zapewniły dominację Zachodu i zapewniły bezpieczeństwo jego mieszkańcom. Teraz nasze relacje z nowymi technologiami stały się płytkie — a reperkusje nie mogłyby być bardziej niebezpieczne.

Dzisiaj inżynierowie i założyciele tworzą aplikacje do udostępniania zdjęć i algorytmy marketingowe, wspierając ambicje każdego, kto może je wykorzystać. Ta samozadowolenie rozprzestrzeniło się na środowisko akademickie, politykę i zarządy. Jaki jest tego skutek?
W tym przełomowym traktacie jeden z najodważniejszych myślicieli w dziedzinie technologii i jego wieloletni zastępca przedstawiają miażdżącą krytykę naszych..."“